Vluchtig laat Rutger zijn blik door de ruimte gaan. Er zitten vier mensen te werken, drie jongens en één meisje. Allemaal hebben ze een koptelefoon op alleen het meisje kijkt even op van haar werk en zijn ogen ontmoeten die van haar een fractie van een seconde, voordat ze zich weer op haar werk concentreert. Rutger slaat snel zijn blik neer en hij hoort hoe Madelief de deur achter hem sluit en hoe er iemand achterin de ruimte opstaat en naar hun toekomt. ‘Hallo, ik ben Eva Klomp. Jij moet Rutger zijn.’ Een hand verschijnt in zijn blik veld en hij haalt een keer diep adem en schudt Eva de hand en kijkt haar kort aan. Ze heeft blonde haren die in een staart gebonden zijn en zacht grijze ogen. Hij weet zijn zenuwen onder controle te houden als Madelief haar de hand schudt en hij steekt zijn handen in zijn broekzakken om niet te laten merken hoe nerveus hij werkelijk is. ‘Kom maar mee,’ zegt Eva. Ze wijst naar twee comfortabel uitziende banken waar een aantal stoelen om heen staan. Die samen een bonte verzameling vormen. Hij neemt plaats op een van de stoelen en laat zijn blik nog een keer over de andere deelnemers gaan. Zijn blik blijft even hangen, bij het meisje. ‘Lusten jullie wat te drinken?’ ‘Twee koffie, allebei zwart, alsjeblieft,’ zegt Madelief voor hun beide. Eva verdwijnt door een deur naar waar vast een klein keukentje is. Eva komt even later terug en zet voor hun beiden een bak koffie op tafel. Eva legt een kladblok op haar dijen en neemt een pen in haar hand. Hij vraagt zich hardnekkig af wat dat toch altijd is met alles op moeten schrijven. Een vluchtige glimlach glijdt over zijn gezicht, voordat hij zich concentreert op Eva en Madelief. ‘Zo Rutger, dus jij zou graag hier dagbesteding komen volgen. Kun je me vertellen, waarom je graag hier zou komen om dagbesteding te volgen?’ Kort kijkt hij Madelief aan en ze knikt hem bemoedigend toe. Hij heeft het met haar geoefend. Ze had hem vertelt wat voor vragen hij kon verwachten en dat ze hem zou helpen als het nodig was, maar dat het een goede oefening voor hem zou zijn om het zelf te proberen. Hij veegt zijn handen een keer af aan zijn broek pak zijn kop koffie neemt een slok en begint te vertellen. ‘Ik zou hier graag dagbesteding willen volgen, omdat het op een normale opleiding of stageplek niet lukt om het tempo wat er verwacht wordt bij te benen en daardoor raak ik in de problemen en dan komt er helemaal niets meer uit mijn handen. Eva knikt begrijpend en maakt een korte aantekening. ‘Wat heb je allemaal geprobeerd, voordat je hier kwam, Rutger?’ Opnieuw dwaalt zijn blik even door de ruimte voordat hij antwoord geeft op de vraag. ‘Ik heb een aantal keer geprobeerd om een ICT opleiding te volgen op verschillende niveaus. Ik begon op MBO 4 en toen ben ik terug gezakt naar MBO 3, 2 en uiteindelijk 1, maar het was allemaal niet te doen. Het ging te snel en er waren daar teveel mensen die me afleiden, want de groepen waren veel te groot. Daar had ik veel te veel last van.’ ‘Hij heeft een kleine en veilige omgeving nodig om zich te kunnen concentreren,’ vult Madelief hem aan. ‘Nou zoals je ziet hier kunnen niet heel veel mensen meer bij. Ik zit hier maximaal met zes deelnemers.Zoals je kunt zien,draagt iedereen een koptelefoon. De meeste vinden dat fijn en we hebben een half uur pauze, waarin we hier bij elkaar gaan zitten en met elkaar praten als je daar behoefte aan hebt. Anders mag je achter je computer pauzeren of even naar buiten gaan en een rondje lopen. Het is hier allemaal mogelijk. De tijden waarop we hier werken zijn verdeeld in twee keer drie uur. Van tien tot één en van twee tot vijf.’ Rutger luistert aandachtig en eindelijk begint hij een beetje te ontspannen. ‘Je mag hier alles proberen wat met computers te maken heeft. Je kunt leren programmeren, websites bouwen, grafisch tekenen, games maken in 2D en 3D, monteren van filmpjes en nog een aantal andere dingen, al heb je zo een idee van wat allemaal zou kunnen. Heb jij enig idee van wat jij zou willen leren, Rutger?’ ‘Ik ben best goed in programmeren.’ ‘Prima en wil je dan zelf programma’s maken of wil je kijken of er fouten in programma’s zitten en die eruit halen?’ ‘Dat weet ik nog niet. Ik was op de opleidingen die ik heb geprobeerd, vooral bezig met het leren van hoe je precies moet programmeren. Ik heb nog nooit een programma, geschreven wat werkte.’ Eva maakt nog een aantekening en kijkt hem vriendelijk aan. ‘Geen probleem, Rutger. We gaan hier ook eerst aan de slag met het leren van het programmeren en daarna bouwen we dat uit. Dat is een proces en heeft tijd nodig en die tijd krijg je hier. Het hoeft niet na een aantal weken af te zijn en je mag er zolang over doen als je wilt. Zit je op dit moment al een tijdje thuis, Rutger?’ Ik knik en ben Madelief dankbaar als ze het woord neemt. ‘Hij zit inderdaad al een tijdje thuis ongeveer drie maanden en heeft moeite om regelmaat en structuur te vinden in zijn dagelijks leven. Ik kom een aantal keer per week bij hem om hem te helpen met allerlei dingen die hij moet leren. Dat gaat in kleine stapjes de goede kant op, maar aangezien hij de structuur mist is het lastig voor hem om op een vast tijdstip zijn bed uit te komen. Daar probeer ik hem bij te helpen, maar het zou goed zijn als hij dat nog meer in zijn dagelijks leven kan verwerken en leert om zijn afspraken na te komen.’ Eva knikt, maakt opnieuw een aantekening en richt haar blik weer op hem. ‘Woon je al lang op jezelf, Rutger?’ ‘Een jaar ongeveer, Eva.’ ‘Goed zo, Rutger. Dat zijn goede ontwikkelingen en dat is ook niet altijd makkelijk.’ Haar grijze ogen twinkelen vrolijk en Rutger slaat zijn blik neer. Hij weet niet wat hij met het compliment aan moet, maar voelt zich best een beetje trots. Dit is net zo iemand als Madelief. Ze wil hem graag helpen. ‘Wat denk je ervan, Rutger. Zou je hier graag dagbesteding willen volgen?’ ‘Ja, dat wil ik wel.’ ‘Nou dat is mooi. Het lijkt me verstandig om te beginnen met twee dagdelen in de week en als het goed gaat kunnen we dat uitbreiden. Is het goed als dat twee ochtenden worden, want ik heb op dit moment geen plek in de middag, misschien over een tijdje, maar dat kijken we tegen die tijd wel.’ Hij knikt, dan kan ik meteen oefenen met op tijd opstaan, schiet er door zijn hoofd. ‘Welke dagen zouden jou schikken, Rutger?’ ‘Maandag en donderdag,’ zegt hij zonder aarzelen. Eindelijk zijn alle zenuwen weg en voelt hij zich rustig. ‘Dan zie ik je volgende week maandag. Rutger, het was leuk om je te leren kennen en we gaan volgende week aan de slag met programmeren.’ Eva steekt opnieuw zijn hand naar hem uit en deze keer pakt hij hem zonder aarzeling aan. Ze heeft een goede eerste indruk op hem gemaakt en hem op zijn gemak weten te stellen. Dat lukte niet veel mensen en daardoor voelde hij zich iets minder zenuwachtig als hij aan volgende week maandag dacht. Bij het naar buitenlopen ontmoeten de ogen van het meisje hem nog een keer en ze lacht breed naar hem. Die glimlach nestelt zich op zijn netvlies en hij krijgt maar half mee dat Madelief tegen hem zegt dat ze super trots op hem is en dat hij het hartstikke goed gedaan heeft.
Bijzondere kijk op de wereld
Als Rutger wakker wordt is het iets voor tien. Tevreden kijkt hij naar zijn wekker en geeft zichzelf een schouderklopje. Hij had het weten te weerstaan om te lang door te gamen vannacht en was rond half een gaan slapen. Hij trekt de gordijnen een heel klein stukje open. Het gesprek met Madelief had hij in zijn oren geknoopt. Rutger wilde het graag goed doen, maar dat was een heel lastig punt voor hem. Koffie, daar had hij behoefte aan, terwijl de koffie doorloopt, sloft hij naar de badkamer om een washandje door zijn gezicht te halen. Onderweg daarheen vist hij een spijkerbroek van de vloer en trekt deze aan. Nauwkeurig bekijkt Rutger zichzelf eens in de spiegel. Hij heeft wallen onder zijn ogen en ziet bleek. Madelief’s stem klinkt in zijn hoofd. ‘Dan moet je meer naar buiten gaan, dan krijg je vanzelf een blos op je wangen.’ Niet veel later zit Rutger met een kop dampend hete koffie voor zich aan de keukentafel en speelt een spelletje op zijn mobiel. Hij is zo verdiept in zijn spel dat hij de bel de eerste keer niet hoort. ‘Rutger,’ hij komt overeind en doet de deur open. ‘Madelief goedemorgen,’ hij stapt achteruit om haar binnen te laten. ‘Goedemorgen Rutger, mag het gordijn iets verder open?’ Hij knikt, sluit de deur achter Madelief en trekt de gordijnen open tot halverwege. ‘Wil je koffie, Madelief? Ik heb net verse gezet namelijk.’ ‘Graag, Rutger.’ Ze wacht tot hij tegenover haar aan tafel zit en neemt een slok van haar koffie. ‘Zo Rutger, heb je nog nagedacht over gisteren.’ Rutger volgt Madelief’s voorbeeld en neemt eerst een slok koffie, voordat hij antwoord geeft. ‘Ja, dat heb ik en je hebt gelijk. Het is beter om weer iets te gaan doen.’ Rutger slaat zijn ogen neer kan de blik van Madelief niet verdragen. Hij weet dat er een glimlach op haar gezicht verschijnt en ze een goedkeurend knikje geeft. Hij hoort haar pen over het papier krassen. ‘Zullen we dan samen gaan kijken voor een dagbesteding, Rutger?’ Hij hoort Madelief rommelen in haar tas om haar laptop te pakken. ‘Mag ik naast je komen zitten, Rutger? Dan kunnen we samen kijken naar wat er allemaal voor dagbesteding is.’ Madelief wacht geduldig, voordat ze zich überhaupt maar beweegt. Ze weet dat ze veel van Rutger vraagt. ‘Liever aan het hoofd van de tafel, Madelief.’ Rutger wil weg kunnen als hij daar behoefte aan heeft. ‘Prima Rutger,’ ze komt aan het hoofd van de tafel zitten, zodat ze samen kunnen kijken. ‘Ik denk dat je het liefste iets met ICT wilt doen of niet, Rutger?’ ‘Ja,’ Rutger slaat zijn ogen op en Madelief voert een aantal termen op Google in. Een paar seconden later staat er een hele rits aan zoekresultaten op Google. ‘Het is denk ik ook fijn als het niet te ver van hier is, Rutger?’ Madelief trommelt met haar vingers op het toetsenbord en wacht weer op een antwoord van hem. Hij drinkt nog een slok koffie en kijkt naar waar Madelief op klikt. ‘Dit lijkt me wel iets voor jou Rutger, Computerkundig. Een computer dagbesteding.’ Rutger luistert terwijl Madelief voorleest wat er staat. Het klinkt best goed, maar toch twijfelt Rutger. Rutger twijfelt altijd als hij ergens heen moet waar hij niet bekend is. ‘Zal ik ze eens bellen, Rutger?’ Madelief onderbreekt zijn gedachten stroom. ‘Ja, dat is goed.’ Rutger breekt het angstzweet uit. Madelief knikt hem bemoedigend toe. ‘Het komt wel goed, Rutger. Je hoeft er de eerste keer niet heen zonder mijn ondersteuning.’ Af en toe lijkt het wel of Madelief zijn gedachten kan lezen. Ze toets het nummer in en een paar seconden later heeft ze iemand aan de lijn. Ze legt zijn situatie beknopt uit en hij is blij dat Madelief dat voor hem doet. Hij zou geen woord over zijn lippen krijgen als hij dat zelf moest doen. Dan hangt ze op en grijnst tevreden naar hem. ‘Wij hebben een afspraak voor volgende week dinsdag, Rutger. Noteer het maar in je agenda en zorg dat je om kwart voor elf klaar staat. Ik kom je halen met de auto.’ Een week later staat Rutger op tijd klaar, hij is zenuwachtig. De naam van de vrouw van Computerkundig is hij vergeten. Wat als hij haar dadelijk de hand moet schudden en wat als er andere mensen zijn die daar zitten te werken. Hij houdt er niet van om aangestaard te worden. Madelief’s auto herkent hij al als ze zijn straat in draait en naar hem zwaait. Kort steekt hij zijn hand op, voordat de auto voor zijn neus tot stilstand komt. Hij opent de deur en laat zich zwijgend naast haar op de stoel zakken. ‘Goedemorgen Rutger,’ ze kijkt hem aan via de achteruitkijkspiegel. ‘Goedemorgen,’ mompelt hij. ‘Ben je zenuwachtig?’ Madelief slaat de spijker precies op zijn kop en hij knikt gedwee. ‘Het komt goed, Rutger. Ik ben bij je en Eva Klomp de eigenaresse van Comuterkundig, klonk hartstikke aardig toen ik haar vorige week aan de telefoon had. Dit doen we samen stapje voor stapje weet je nog, Rutger.’ ‘Ja,’ zijn stem begeeft het nog net niet, maar het scheelt niet veel. Madelief start de auto en zet de navigatie aan. Het is nog geen tien minuten rijden. ‘Wat voor games heb je dit weekend nog gespeeld, Rutger?’ Het heeft geen zin om de namen van de spelletjes te noemen weet, Rutger. Het zegt Madelief toch niets, maar hij begint te beschrijven, wat de game in houdt die hij heeft gespeeld met Berend. Hij heeft wel door dat ze hem probeert af te leiden van het gesprek dat hem zo te wachten staat en niet voor het eerst is hij blij dat Madelief dat doet. Ze haalt voor hem de angel uit de situatie en hij is afgeleid tot ze bij een parkeerplaats zijn vlak bij Computerkundig. ‘Kom Rutger, we kunnen Eva Klomp niet laten wachten. Met een diepe zucht stapt hij uit de auto en loopt achter Madelief aan naar het gebouw waar Computerkundig gevestigd is. Ze klopt aan, duwt de deur open en laat hem voorgaan. Het moment van de waarheid voor hem.
Rutger komt moeizaam overeind in zijn bed. Hij heeft er geen idee van hoe laat het is of wat het geluid is wat hem wakker heeft gemaakt. Hij heeft de gordijnen nog dichtgetrokken, voordat hij vanochtend om vijf uur naar bed ging en ze laten weinig licht door. ‘Rutger,’ hij kent die stem maar al te goed. ‘Ik kom eraan,’ mompelt hij. Hij was helemaal vergeten dat het dinsdag was, sinds hij met zijn opleiding ICT gestopt is heeft hij eigenlijk alleen nog maar zitten gamen. Hij kon er niks aan doen dat de meeste van zijn gamevrienden pas online kwamen als het tegen elf uur s’ avonds was. Hij opent de deur en ziet dat Madelief de sleutel van zijn voordeur al in haar hand heeft. ‘Weet je hoe ongerust ik was?’ Madelief komt als een wervelwind zijn woning binnen en rukt de gordijnen open. ‘Je moet echt leren om s’ avonds op tijd naar bed te gaan Rutger. Hoe laat was het vannacht?’ Rutger krimpt ineen zoveel licht, in één keer. Ze weet toch dat hij daar niet tegen kan. ‘Geen idee,’ hij haalt zijn schouders op en trekt de gordijnen weer een stuk dicht. Dat was hun afspraak de eerste keer dat Madelief hier kwam hadden ze bijna in totale duisternis gezeten. ‘Wanneer heb je voor het laatst gedoucht Rutger?’ Haar ogen fonkelen, het is beter om niet te liegen tegen haar. Hij weet inmiddels dat hij anders een preek van haar krijgt en die kan hij nu even niet hebben. Niet voordat hij een paar bakken koffie heeft gehad. Rutger leefde op sterke zwarte koffie. ‘Drie dagen geleden,’ antwoord hij eerlijk. ‘Wat hadden we afgesproken?’ Madelief slaat haar armen demonstratief over elkaar. ‘Om de dag.’ Ze knikt met haar hoofd richting de badkamer. ‘Als jij gaat douchen, dan zet ik koffie.’ Tien minuten later zit hij met nog natte haren van de snelle douche tegenover Madelief aan de keukentafel. Ieder hebben ze een kop sterke zwarte koffie voor zich. Het is het enige wat ze gemeen hebben, voor de rest waren ze twee verschillende personen die aan elkaar gekoppeld waren en in het begin had Rutger daar helemaal geen zin in gehad, maar door haar vasthoudendheid was hij haar wel gaan waarderen. ‘Hoe gaat het met je, Rutger?’ Madelief had haar pen in de aanslag en voor haar lag een schrift waarin ze af en toe wat dingen noteerde. Rutger vond dit een rot vraag om te beantwoorden. ‘Goed,’ hij grijnst er schaapachtig bij, maar hij weet dat Madelief hem doorheeft. ‘Rutger, als ik vraag hoe het met je gaat dan wil ik iets meer horen dan, goed. Laat ik mijn vraag anders formuleren. Wat heb je de afgelopen dagen gedaan sinds vrijdag om het huis uit te komen?’ Rutger knakt beide handen een keer om tijd te rekken. Hij was het huis niet uit geweest, zelfs niet om boodschappen te gaan doen. Zijn hoofd stond er niet naar. Online bestellen was toch gewoon een stuk gemakkelijker. Dan hoefde hij niet langs al die schuifelende mensen te staan die met hun winkelwagentjes overal tegenop botste en hem de zenuwen bezorgde. ‘Ik ben het huis niet uit geweest,’ antwoordt hij naar waarheid.’ Hij had zijn beste vriend Berend gebeld en hem gevraagd of hij zin had in een gamemarathon. Daar had Berend wel oren naar en nog geen twee uur later hadden ze zich verdiept in een van de nieuwste games van dat moment. Via multiplayer hadden ze heel erg veel kogels afgevuurd op alles wat los en vast zat. Berend had altijd van die leuke spelletjes bij zich die ze bij hem uitprobeerde. ‘En verder, Rutger.’ Madelief knabbelde even op de achterkant van haar pen. Hij wist dat dit een tik van haar was. ‘Ik heb Berend uitgenodigd en toen hebben we zitten gamen.’ Rutger slaat zijn ogen neer, Madelief had er een handje van om hem strak aan te kijken met haar chocolade bruine ogen. Hij hield niet van oogcontact. Hij wilde zijn gedachten voor zichzelf houden. ‘Rutger,’ Madeliefs stem klinkt zacht, maar hij hoort haar luid en duidelijk. ‘Zo kan het echt niet langer, sinds je gestopt bent met je ICT opleiding. Je kunt toch niet de rest van je leven alleen maar gamen. Het is niet gezond om de hele dag binnen te zitten. Dat weet jij ook en anders denk ik dat het maar weer eens tijd wordt om met je ouders om tafel te gaan zitten. Misschien dat die wat meer druk uit kunnen oefenen.’ Rutger kromp opnieuw ineen. Daar was dan toch de preek, die hij net had weten af te wimpelen. ‘Ik doe het niet expres, Madelief. Het is gewoon zo’n zooitje in mijn hoofd. Licht mijn ouders alsjeblieft niet in.’ Rutger ving met zijn blik heel even die van haar. Hij wist dat het een van de weinige manieren was die haar er nog een keer over na lieten denken om niet zijn ouders in te lichten.Hij hoopte dat het genoeg was, dat ze zich zou bedenken en ze het samen op konden lossen. ‘Oké dan, Rutger. Ik licht je ouders niet in, maar dan gaan wij het anders doen. Je hebt meer structuur nodig, want anders kom je het huis niet uit. Vanaf nu kom ik een uur in de week extra, zet maar in je agenda morgen om de zelfde tijd en dat voor onbepaalde tijd. Dan gaan we op internet zoeken naar een passende dagbesteding. Ik denk dat je daar beter bij gebaat bent dan bij een opleiding, akkoord?’ Madelief houdt haar hand uitgestoken naar me. Ze meende het serieus, anders wilde ze niet dat ik haar hand zou schudden. Nog iets wat ik liever niet deed handen schudden. Aarzelend steek ik mijn hand naar Madelief uit en leg hem in die van Madelief. Ik tel tot twee, voordat ik mijn hand terug trek en weer in mijn schoot leg. ‘Goed zo, Rutger. Dan gaan we kijken wat voor dagbesteding bij jou past en ik wil ook dat we nu nog boodschappen gaan doen. Ik weet dat je niet van al die mensen houdt die elkaar verdringen in de winkels, maar ik denk dat het nu wel rustig zal zijn om een paar boodschappen te doen en dan zal ik met jou een begin maken om te koken. Pak pen en papier dan kunnen we kijken wat je nodig hebt.’ Niet veel later staan we in de winkel. Het is inderdaad niet heel druk en al snel heb ik alle benodigdheden voor een simpele maaltijd. Madelief kijkt me aan en ik zie aan de blik in haar ogen dat ze trots op me is.
